Медиумите на заедницата во онлајн сферата речиси воопшто не се развиени во Република Северна Македонија. Причината е главно тоа што не се препознаени во политиките и во легислативата, па поради тоа немаат ниту системска ниту финансиска поддршка од државата. Во РСМ, генерално, медиумската легислатива не ги опфаќа воопшто онлајн медиумите, ниту непрофитните, ниту комерцијалните. Во актуелниот процес на медиумски реформи што се одвива во земјава од септември 2022 година, сé повеќе се разговара за потребата од минимална регулација и на онлајн медиумите, како прашање што се наметнува и со новата Регулатива на ЕУ за слобода на медиумите.

Овој документ дава насоки за надминување на пречките за развој на онлајн медиумите на заедницата во медиумскиот систем на Република Северна Македонија. Тој е резултат на завршната фаза на пилот-проектот за развивање автентичен модел на онлајн медиум на заедницата што Институтот РЕСИС го спроведуваше во Источниот и Југоисточниот регион на земјава.

Домаќинствата во кои живеат лицата со телесна попреченост од од Источниот и Југоисточниот регион на РСМ имаат добар пристап до современи комуникациски технологии и уреди: дури во 83,8% од овие домаќинства има паметни телефони, во 66,7% има персонални компјутери, а во 52% од анкетираните домаќинства има паметни телевизори. Дел од лицата со телесна попреченост, особено повозрасните, имаат неколку проблеми при користењето на технологиите: речиси половината анкетирани (47%) немаат доволно вештини за работа на компјутер, 44% не се вешти при преребарувањето содржини на интернет, а 35,9% испитаници не се доволно вешти во користењето паметен телефон. За значаен процент испитаници проблем е и недостигот на финансиски средства за да набават паматен телефон (41%) или компјутер (41,1%).

Ова е кусо резиме од истражувањето на комуникациските ставови, навики и потреби на различни ранливи групи од Источниот и Југоисточниот регион. Истражувањето дава увид во секојдневните навики на користење на медиумите и комуникациските технологии на лицата со телесна попреченост, но исто така и сознанија за пречките и проблемите со кои тие се соочуваат во пристапот до медиумите и јавната сфера. Резултатите од ова истражување ќе послужат како поттик за различни активности на граѓанските организации кои работат на унапредување на правата на ранливите групи граѓани на локално ниво. Истражувањето е спроведено во рамки на проектот Поттикнување на граѓанскиот ангажман во локалното владеење – LocalActiveMedia поддржан од Националната фондација за демократија од САД.

Пристапот до комуникациски технологии и уреди не е голема пречка за остварување на комуникациските права на лицата со оштетен вид од Источниот и Југоисточниот регион на РСМ: 65,2% од домаќинствата имаат паметни телефони, 64% имаат паметни телевизори, 60,7% имаат персонални компјутери. Но, она што на најголем дел од оваа ранлива група граѓани им недостасува се: знаења и вештини за работа со компјутер (77,5%), за пребарување содржини на интернет (59,5%), како и за користење паметен телефон (58,4%). Оттаму, разбирлив е податокот дека само една петина од анкетираните лица секојдневно користи компјутер за различни потреби. Ова особено се однесува на повозрасните испитаници кои често немаат на кого да се обратат за помош во домаќинството.

Ова е кусо резиме од истражувањето на комуникациските ставови, навики и потреби на различни ранливи групи од Источниот и Југоисточниот регион. Истражувањето дава увид во секојдневните навики на користење на медиумите и комуникациските технологии на лицата со оштетен вид, но исто така и сознанија за пречките и проблемите со кои тие се соочуваат во пристапот до медиумите и јавната сфера. Резултатите од ова истражување ќе послужат како поттик за различни активности на граѓанските организации кои работат на унапредување на правата на ранливите групи граѓани на локално ниво. Истражувањето е спроведено во рамки на проектот Поттикнување на граѓанскиот ангажман во локалното владеење – LocalActiveMedia поддржан од Националната фондација за демократија од САД.

РЕСИС ја изработи новата проценка на ризиците за медиумскиот плурализам во Северна Македонија, во рамки на проектот Media Pluralism Monitor 2023 (MPM2023), координиран од Центарот за медиумски плурализам и медиумски слободи од Фиренца.

Податоците од МРМ за 2022 година недвосмислено покажуваат дека на медиумскиот систем во Северна Македонија му е потребна нова стратегиска рамка врз која би се граделе медиумските политики. Оваа препорака произлегува од заклучокот дека во медиумскиот систем постојат големи системски изместувања, детектирани уште пред две децении, на кои немаше соодветен одговор на политиките.

MPM 2023 е научен и холистички зафат со кој се проценуваат актуелните закани за плуралистичкиот и слободен медиумски пејсаж во Европа. За да се обезбедат ригорозни и издржани наоди, тимот на CMPF и тимовите од земјите вклучени во проектот анализираат 200 променливи за 20-те индикатори на MPM, по пет за секоја од четирите главни области: фундаментална заштита, плуралност на пазарот, политичка независност и социјална инклузивност. Овој циклус се заснова на податоци од 2022 година и го претставува шестото спроведување на проектот „Монитор на плурализмот на медиумите“ на ниво на ЕУ.

Медиумите на заедницата се феномен – самоник, произлезен директно од потребата на различни групи во општеството да најдат начин како да го задоволат оној дел од своите медиумски потреби што не го наоѓаат во главните (мејнстрим) медиуми.

Студијата произлезе од потребата да се изгради автентичен и одржлив модел на онлајн медиум на заедницата во РСМ што ќе ги задоволува комуникациските потреби на сите групи граѓани на локално ниво.

Компаративната студија ги претставува различните теоретски пристапи, стандардите на Советот на Европа за овој вид медиуми, како и искуствата од други земји во создавањето непрофитни медиуми што им служат на локални групи и заедници.

Студијата „Ставовите и перцепциите на новинарите за транспарентноста на судството: компаративна студија во три земји од Западен Балкан: Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Србија“ ги претставува наодите од регионалниот истражувачки проект спроведен меѓу новинари од три земји од Западен Балкан: Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Србија. Авторка на студијата е д-р Снежана Трпевска од Институтот за истражување на општествениот развој – РЕСИС. Главната цел на студијата е да се добие увид и да се идентификуваат начините за олеснување на дијалогот и соработката меѓу новинарите и судските власти во овие земји, како и да се воспостават приоритетни области и активности за трансформирање на сегашниот „антагонистички“ однос во партнерство заради доброто на јавноста. Ова е прва сеопфатна студија на регионално ниво која компаративно ги испитува различните аспекти и причините за тензичниот однос меѓу овие две професии, исклучително важни во едно демократско општество.

Институтот РЕСИС ја изработи третата компаративна анализа за нивото на медиумските слободи и безбедноста на новинарите во земјите на Западен Балкан. Како и во претходните два циклуси (2016 и 2018 година) компаративните наоди презентирани во оваа анализа се засноваат врз податоците собрани од партнерите на платформата Safejournalists!, објавени во седум национални извештаи. Проценката од 2016 година идентификуваше многу недостатоци во примената на уставните и законските гаранции за слободата на медиумите и безбедноста на новинарите во земјите на Западен Балкан. Оваа проценка потврди дека процесот на создавање слободно и побезбедно опкружување за работа на медиумите и новинарите е комплексен, бавен и некогаш регресивен бидејќи властите во повеќето земји одбиваат да ги прифатат барањата на новинарските здруженија да ги зголемат медиумските слободи и да ги заштитат новинарите од напади и малтретирања.