ПУБЛИКАЦИИ
ИНСТИТУТ ЗА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ОПШТЕСТВЕНИОТ РАЗВОЈ

Медиумите на заедницата – алтернативен поттик на локалната плуралистичка демократија

Медиумите на заедницата во онлајн сферата речиси воопшто не се развиени во Република Северна Македонија. Причината е главно тоа што не се препознаени во политиките и во легислативата, па поради тоа немаат ниту системска ниту финансиска поддршка од државата. Во РСМ, генерално, медиумската легислатива не ги опфаќа воопшто онлајн медиумите, ниту непрофитните, ниту комерцијалните. Во актуелниот процес на медиумски реформи што се одвива во земјава од септември 2022 година, сé повеќе се разговара за потребата од минимална регулација и на онлајн медиумите, како прашање што се наметнува и со новата Регулатива на ЕУ за слобода на медиумите.

Овој документ дава насоки за надминување на пречките за развој на онлајн медиумите на заедницата во медиумскиот систем на Република Северна Македонија. Тој е резултат на завршната фаза на пилот-проектот за развивање автентичен модел на онлајн медиум на заедницата што Институтот РЕСИС го спроведуваше во Источниот и Југоисточниот регион на земјава.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Комуникациски навики, ставови и потреби на лицата со телесна попреченост

Домаќинствата во кои живеат лицата со телесна попреченост од Источниот и Југоисточниот регион на РСМ имаат добар пристап до современи комуникациски технологии и уреди: дури во 83,8% од овие домаќинства има паметни телефони, во 66,7% има персонални компјутери, а во 52% од анкетираните домаќинства има паметни телевизори. Дел од лицата со телесна попреченост, особено повозрасните, имаат неколку проблеми при користењето на технологиите: речиси половината анкетирани (47%) немаат доволно вештини за работа на компјутер, 44% не се вешти при преребарувањето содржини на интернет, а 35,9% испитаници не се доволно вешти во користењето паметен телефон. За значаен процент испитаници проблем е и недостигот на финансиски средства за да набават паматен телефон (41%) или компјутер (41,1%).

Ова е кусо резиме од истражувањето на комуникациските ставови, навики и потреби на различни ранливи групи од Источниот и Југоисточниот регион. Истражувањето дава увид во секојдневните навики на користење на медиумите и комуникациските технологии на лицата со телесна попреченост, но исто така и сознанија за пречките и проблемите со кои тие се соочуваат во пристапот до медиумите и јавната сфера. Резултатите од ова истражување ќе послужат како поттик за различни активности на граѓанските организации кои работат на унапредување на правата на ранливите групи граѓани на локално ниво. Истражувањето е спроведено во рамки на проектот Поттикнување на граѓанскиот ангажман во локалното владеење – LocalActiveMedia поддржан од Националната фондација за демократија од САД.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Комуникациски навики, ставови и потреби на лицата со оштетен слух

Пристапот до паметни комуникациски уреди на домаќинствата во кои живеат лицата со оштетен слух од Источниот и Југоисточниот регион на РСМ е релативно мал: паметни телефони имаат 61%, персонални компјутери 48,8%, а паметни телевизори имаат само 40,2% од домаќинствата. Проблеми при користењето на технологиите за овие лица се: недостатокот на вештини за работа на компјутер (56,1%), за пребарување содржини на интернет (53,6%), како и за користење паметен телефон (47,5%). Голем проблем за нив е и тоа што немаат пристап до асистивна технологија (автоматски генерирани титли) за читање видеа на интернет (59,7%), како и отсуството на знаковен јазик или титли на програмите на домашните ТВ канали (51,2%).

Ова е кусо резиме од истражувањето на комуникациските ставови, навики и потреби на различни ранливи групи од Источниот и Југоисточниот регион. Истражувањето дава увид во секојдневните навики на користење на медиумите и комуникациските технологии на лицата со оштетен слух, но исто така и сознанија за пречките и проблемите со кои тие се соочуваат во пристапот до медиумите и јавната сфера. Резултатите од ова истражување ќе послужат како поттик за различни активности на граѓанските организации кои работат на унапредување на правата на ранливите групи граѓани на локално ниво. Истражувањето е спроведено во рамки на проектот Поттикнување на граѓанскиот ангажман во локалното владеење – LocalActiveMedia поддржан од Националната фондација за демократија од САД.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Комуникациски навики, ставови и потреби на лицата со оштетен вид

Пристапот до комуникациски технологии и уреди не е голема пречка за остварување на комуникациските права на лицата со оштетен вид од Источниот и Југоисточниот регион на РСМ: 65,2% од домаќинствата имаат паметни телефони, 64% имаат паметни телевизори, 60,7% имаат персонални компјутери. Но, она што на најголем дел од оваа ранлива група граѓани им недостасува се: знаења и вештини за работа со компјутер (77,5%), за пребарување содржини на интернет (59,5%), како и за користење паметен телефон (58,4%). Оттаму, разбирлив е податокот дека само една петтина од анкетираните лица секојдневно користи компјутер за различни потреби. Ова особено се однесува на повозрасните испитаници кои често немаат на кого да се обратат за помош во домаќинството.

Ова е кусо резиме од истражувањето на комуникациските ставови, навики и потреби на различни ранливи групи од Источниот и Југоисточниот регион. Истражувањето дава увид во секојдневните навики на користење на медиумите и комуникациските технологии на лицата со оштетен вид, но исто така и сознанија за пречките и проблемите со кои тие се соочуваат во пристапот до медиумите и јавната сфера. Резултатите од ова истражување ќе послужат како поттик за различни активности на граѓанските организации кои работат на унапредување на правата на ранливите групи граѓани на локално ниво. Истражувањето е спроведено во рамки на проектот Поттикнување на граѓанскиот ангажман во локалното владеење – LocalActiveMedia поддржан од Националната фондација за демократија од САД.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Мониторинг на Медиумскиот Плурализам во Дигиталното Доба 2023

РЕСИС ја изработи новата проценка на ризиците за медиумскиот плурализам во Северна Македонија, во рамки на проектот Media Pluralism Monitor 2023 (MPM2023), координиран од Центарот за медиумски плурализам и медиумски слободи од Фиренца.

Податоците од МРМ за 2022 година недвосмислено покажуваат дека на медиумскиот систем во Северна Македонија му е потребна нова стратегиска рамка врз која би се граделе медиумските политики. Оваа препорака произлегува од заклучокот дека во медиумскиот систем постојат големи системски изместувања, детектирани уште пред две децении, на кои немаше соодветен одговор на политиките.

MPM 2023 е научен и холистички зафат со кој се проценуваат актуелните закани за плуралистичкиот и слободен медиумски пејсаж во Европа. За да се обезбедат ригорозни и издржани наоди, тимот на CMPF и тимовите од земјите вклучени во проектот анализираат 200 променливи за 20-те индикатори на MPM, по пет за секоја од четирите главни области: фундаментална заштита, плуралност на пазарот, политичка независност и социјална инклузивност. Овој циклус се заснова на податоци од 2022 година и го претставува шестото спроведување на проектот „Монитор на плурализмот на медиумите“ на ниво на ЕУ.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Медиуми на заедницата: Концепти, развој и искуства - Компаративна студија

Медиумите на заедницата се феномен – самоник, произлезен директно од потребата на различни групи во општеството да најдат начин како да го задоволат оној дел од своите медиумски потреби што не го наоѓаат во главните (мејнстрим) медиуми.

Студијата произлезе од потребата да се изгради автентичен и одржлив модел на онлајн медиум на заедницата во РСМ што ќе ги задоволува комуникациските потреби на сите групи граѓани на локално ниво.

Компаративната студија ги претставува различните теоретски пристапи, стандардите на Советот на Европа за овој вид медиуми, како и искуствата од други земји во создавањето непрофитни медиуми што им служат на локални групи и заедници.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Ставовите и перцепциите на новинарите за транспарентноста на судството: компаративна студија во три земји од Западен Балкан: Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Србија

Студијата „Ставовите и перцепциите на новинарите за транспарентноста на судството: компаративна студија во три земји од Западен Балкан: Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Србија“ ги претставува наодите од регионалниот истражувачки проект спроведен меѓу новинари од три земји од Западен Балкан: Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Србија. Авторка на студијата е д-р Снежана Трпевска од Институтот за истражување на општествениот развој – РЕСИС. Главната цел на студијата е да се добие увид и да се идентификуваат начините за олеснување на дијалогот и соработката меѓу новинарите и судските власти во овие земји, како и да се воспостават приоритетни области и активности за трансформирање на сегашниот „антагонистички“ однос во партнерство заради доброто на јавноста. Ова е прва сеопфатна студија на регионално ниво која компаративно ги испитува различните аспекти и причините за тензичниот однос меѓу овие две професии, исклучително важни во едно демократско општество.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Индикатори за нивото на медиумски слободи и безбедноста на новинарите на Западен Балкан: Компаративна анализа 2022

Институтот РЕСИС ја изработи третата компаративна анализа за нивото на медиумските слободи и безбедноста на новинарите во земјите на Западен Балкан. Како и во претходните два циклуси (2016 и 2018 година) компаративните наоди презентирани во оваа анализа се засноваат врз податоците собрани од партнерите на платформата Safejournalists!, објавени во седум национални извештаи. Проценката од 2016 година идентификуваше многу недостатоци во примената на уставните и законските гаранции за слободата на медиумите и безбедноста на новинарите во земјите на Западен Балкан. Оваа проценка потврди дека процесот на создавање слободно и побезбедно опкружување за работа на медиумите и новинарите е комплексен, бавен и некогаш регресивен бидејќи властите во повеќето земји одбиваат да ги прифатат барањата на новинарските здруженија да ги зголемат медиумските слободи и да ги заштитат новинарите од напади и малтретирања.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Мониторинг на медиумскиот плурализам во дигиталното доба (МПМ 2022): Северна Македонија

Во соработка со Центарот за медиумски плурализам и медиумски слободи од Фиренца (CMPF), тимот на РЕСИС изработи нова проценка на ризиците за медиумскиот плурализам во Северна Македонија, во рамки на проектот Media Pluralism Monitor 2022 (MPM2022). Главниот наод од проценката е дека реформскиот замор, клиентелистичките притисоци од политичкиот домен кон медиумите (и обратно) и внатрешните партиско-политички конфронтации, заедно со структурните притисоци кои не се ексклузивни само за земјава - како што се дезинформациите и мисинформациите во јавната сфера, засилени од здравствените предизвици поврзани со КОВИД 19, сето ова влијаеше врз оценката дека на медиумскиот систем во оваа земја му треба нов поттик за конструктивни промени. Студијата беше објавена во Јули 2022.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Родот во медиумите 2021: Родовите прашања и начинот на претставување на жените и мажите во спортската програма на националните терестријални телевизии

Институтот РЕСИС за потребите на Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги (АВМУ) ја изработи Анализата „Родот во медиумите 2021: Родовите прашања и начинот на претставување на жените и мажите во спортската програма на националните терестријални телевизии“. Ова е прва анализа која дава квантитативен и квалитативен увид во тоа колку и на кој начин известуваат националните телевизии за спортистките и спортовите во женска конкуренција, наспроти спортистите и спортовите во машка конкуренција. Анализата беше објавена во Март 2022 година.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Жешки точки во медиумскиот сектор на Северна Македонија: долго чекање за одлучни реформи

Во соработка со Институтот Аспен, РЕСИС објави нова анализа во која се детектираат сè уште присутните структурни пречки за развој на слободата на медиумите во Северна Македонија. Главните наоди во оваа студија се дека пазарот е фрагментиран, повеќето медиуми се финансиски слаби и неодржливи, работниот статус на новинарите е сè уште несигурен и нестабилен, јавниот радиодифузер нема финансиска стабилност, автономија и независност, а пристапот на локалните заедници и ранливите групи до јавната сфера е загрозен. Дополнително, бидејќи социјалните мрежи се главен извор на информации за поголемиот дел од населението, особено за помладите, луѓето се во голема мера изложени на дезинформации и говор на омраза. Анализата беше објавена во Декември 2021.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Мониторинг на медиумскиот плурализам во дигиталното доба (МПМ 2020/2): Северна Македонија

Во соработка со Центарот за медиумски плурализам и медиумски слободи од Фиренца (CMPF), тимот на РЕСИС по втор пат изработи проценка на ризиците за медиумскиот плурализам во земјава, која се однесува на 2020 година. Главниот наод на оваа студија е дека состојбата со медиумскиот плурализам во земјата е генерално подобрена во споредба со проценката направена во 2016 година. Меѓутоа, дел од старите ризици сé уште не се надминати, а се појавија и нови: ширењето на дезинформациите, доминацијата на социјалните мрежи и отсуството на регулаторни механизми за надминување на овие предизвици. Студијата беше објавена во јули 2021 година.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Плурализам на медиумската сопственост во новото медиумско опкружување (2020)

Во Студијата се сумирани најважните концепти во регулирањето на медиумската сопственост во аудиовизуелниот сектор, претставена е регулаторната рамка на ЕУ и законите на неколку европски земји и земји од соседството, а потоа се анализира домашната легислатива и практичните аспекти на нејзиното спроведување. Препораките дадени во Студијата треба да и послужат на Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги, да изгради предлози за нови законски решенија што ќе овозможат регулирање на медиумската сопственост во променетото дигитално опкружување. Студијата е нарачана од Советот на Европа, како дел од акцијата „Слобода на изразување и слобода на медиумите во Северна Македонија“ (JUFREX 2).
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Утврдување на влијанието на новите медиуми врз формирањето на јавното мислење и врз работењето на традиционалните медиуми (2020)

Студијата дава сеопфатна слика за променетите навики на публиката во дигиталното опкружување и практиките на огласување во традиционалните и во онлајн медиумите. Истражувањето изобилува со различни видови податоци и претставува прв обид да се мапира состојбата на пазарот на онлајн огласувањето во земјава. Студијата е изработена за потребите на Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги, во рамки на нејзината надлежност да го следи развојот аудиовизуелниот сектор и конвергенцијата со електронските комуникации и услугите на информатичкото општество.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Родот во медиумите 2019: Анализа на родовите аспекти во програмата за деца на националните терестријални телевизии

Студијата на Институтот РЕСИС во која се анализираат родовите аспекти во детската програма на националните телевизии, е прво сеопфатно завлегување во родовите прашања во програмите за деца во Република Северна Македонија. Истражувањето, користејќи квалитативна и квантитативна стратегија, ги анализира конструираните општествените маркери за родот во детската програма. Студијата ѝ овозможува на Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги, да ги дизајнира идните медиумски политики во овој програмски домен.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Мапирање на нивоата на медиумска писменост во РСМ – кај популацијата на возраст над 16 години (2019)

Истражувањето дава сеопфатна слика за индивидуалните обрасци на користење на медиумите, комуникациските навики и вештини на публиката, нивоата на знаење и критичко разбирање на медиумските содржини, како и креативните и партиципативните практики на публиката во современото комуникациско опкружување. Податоците се добиени со теренска анкета на примерок од 1358 испитаници, репрезентативен за населението на РСМ на возраст над 16 години. Студијата е реализирана за Мисијата на ОБСЕ и Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги, која е законски обврзана да презема активности за развивање на медиумската писменост во земјава.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Индикатори за нивото на медиумските слободи и безбедноста на новинарите во Западен Балкан: Компаративна анализа 2018

Анализата ги сумира трендовите во развојот на медиумските слободи и безбедноста на новинарите во Западен Балкан во периодот од 2016 до 2018 година, во поглед на три клучни прашања: какво е правното опкружување во кое работат медиумите и новинарите, каква е позицијата на новинарите во редакциите и колку новинарите се безбедни при вршењето на својата професија? Истражувањето го координираше тимот на РЕСИС а го спроведоа истражувачи на новинарските здруженија и синдикати од БиХ, Црна Гора, Косово, Македонија и Србија, во рамки на проектот Регионална платформа за застапување за медиумски слободи и безбедност на новинарите, поддржан од Европската унија.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Компаративна анализа на политичкото огласување во медиумите (2018)

Оваа анализа на компаративен начин ја разгледува регулативата за политичкото огласување во медиумите во неколку европски земји и во Северна Македонија. Целта на анализата е да поттикне јавна расправа за аргументите кои ги користат развиените демократии и Европскиот суд за човекови права при оценката на негативното влијание што политичкото огласување може да го има врз јавната сфера, новинарството и, генерално, врз слободата на изразувањето. Анализата е изработена за потребите на Здружението на новинарите на Македонија, со финансиска поддршка на Фондацијата Конрад Аденауер и Европската Унија.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Мониторинг на медиумскиот плурализам во Европа: Примена на Мониторот на медиумскиот плурализам 2017 во Европската унија, Македонија, Србија и Турција

Во анализата која се однесува на 2017 година се идентификуваат потенцијалните ризици за медиумскиот плурализам во РСМ, во четири главни области: Базичната заштита, Пазарниот плурализам, Политичката независност на медиумите и Социјалната инклузивност во медиумскиот сектор. Оваа прва сеопфатна проценка на состојбата со медиумскиот плурализам во земјата е реализирана како дел од проектот Монитор на Медиумскиот Плурализам (МПМ) координиран од Центарот за медиумски плурализам од Фиренца, а поддржан од Европската унија.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА

Партиципативен модел за јавните медиуми во Македонија: заживување на една идеја (2017)

Овој документ за политики го елаборира тврдењето дека потенцијалот за трансформација на јавниот радиодифузен сервис во Република Македонија мора да се темели врз следниве негови вредности: граѓанство, универзалност, квалитет и доверба. Насоката во која треба да се движи развојот јавната радиотелевизија е ‘партиципативен модел на јавен сервис’ (ПМЈС) – модел кој почива на цврсти и стабилни врски со јавноста и граѓанското општество. Документот е изготвен во рамки на проектот „Перспективи и развој на јавните медиумски сервиси: Компаративна студија на развојот на јавните радиодифузни сервиси од Западен Балкан во светлината на евроинтеграциите“, што го имплементираше Центарот за општествени истражувања Аналитика од Сараево, во соработка со Универзитетот од Фајбург, а финансиран од Швајцарската национална фондација за наука, преку програмата SCOPES.
ЗА ПУБЛИКАЦИЈАТА
ПОДДРШКА НА НВО
Повеќе
ПОДДРШКА НА ИНСТИТУЦИИ
Повеќе
ИСТРАЖУВАЧКИ ПРОЕКТИ
Повеќе
ИСТРАЖУВАЧКИ ПУБЛИКАЦИИ
Повеќе